Liszt, Franz (1811-1886)

Lezingen gehouden op:

  • 26 november 2011 “Middelpunt van Parijs”
  • 28 september 2013 “Na Parijs Europa”
  • 25 november 2017 “Liszt, na Parijs de wereld” (geen opname)

Luister naar “Fantasie über B.A.C.H.” door Wim Stroman (orgel Doesburg)


Franz Liszt

Franz Liszt (1811-1886) werd op 22 oktober 1811 geboren aan het hof van prins Nicolaas II Esterházy in Raiding (Hongaars: Doborján), in het toenmalige Koninkrijk Hongarije (thans deelstaat Burgenland in Oostenrijk) en aldaar op 23 oktober gedoopt. Hij was het enige kind van Adam Liszt, telg uit een Duits geslacht, en Maria Anna Lager.

Reeds op zesjarige leeftijd bleek zijn grote muzikale begaafdheid. Een jaar later kon hij lezen en schrijven (zowel brieven als muziek) en reeds op negenjarige leeftijd gaf hij zijn eerste concert in Sopron, dat een groot succes werd. Hier vlak op volgend nam Adam, die zijn zoon het pianospelen bijbracht, hem mee naar het Esterházy-paleis in Eisenstadt (Hongaars: Kismárton), om een tweede concert te organiseren voor prins Nicolaas II Esterházy. Nog aan het einde van het jaar werd in Pressburg een concert voor Hongaarse edelen georganiseerd. Ook dit concert was een enorm succes. Adam bereikte er precies mee wat hij ermee bereiken wilde: de Hongaarse edelen – zo onder de indruk van het pianospel – besloten de jonge Franz een studiebeurs toe te kennen die hem in staat stelde bij een vooraanstaand musicus te studeren.

De jonge Liszt
De jonge Liszt

Johann Nepomuk Hummel, destijds woonachtig in Eisenstadt, werd benaderd voor onderricht, maar vroeg er in de ogen van Adam te veel geld voor. Adams gedachten gingen vervolgens uit naar Carl Czerny in Wenen, die hij en zijn zoon overigens al eens eerder hadden ontmoet. Czerny, een vooraanstaand componist en leerling van Beethoven, wilde graag aan het verzoek om onderricht gehoor geven – de jonge Franz zou er zelfs niets voor hoeven te betalen. Dit deed zijn vader besluiten zijn werk (hij was cellist in het plaatselijk orkest en bediende aan voornoemd hof: ‘manager’ over prins Nicolaas Jozef Esterházy’s kudde van 4000 schapen) neer te leggen en naar Wenen te verhuizen om zich geheel te kunnen richten op de muzikale ontwikkeling van zijn zoon. Dit heeft echter maar 18 maanden geduurd. Wel heeft Liszt nog een korte tijd onderricht in compositie gehad van Antonio Salieri, zij het op vrijwillige basis. Zijn allereerste compositie waarvan wij weet hebben, dateert uit deze tijd, maar is verloren gegaan. Een van zijn laatste concerten in Wenen was een solo-recital op 13 april 1823 waarvoor Ludwig van Beethoven uitgenodigd werd. Ofschoon hij destijds alreeds stokdoof was, zou Beethoven voor deze gelegenheid een thema hebben gecomponeerd waarop de jonge Franz kon improviseren. De legende gaat dat Beethoven hem na afloop van het concert op het voorhoofd kuste.

Lees meer over Liszt op Wikipedia.